Biorąc pod uwagę wielowymiarowość danych i działań w celu optymalnej redukcji ryzyka w sposób trwały, jedynym sposobem poradzenia sobie z tak postawionym zadaniem jest zespołowe podejście do jego wykonania. Sposobów definiowania pracy zespołowej jest wiele i są one zasadniczo skierowane głównie na działania wytwórcze. Tymczasem praca zespołowa w zakresie zapewnienia bezpieczeństwa w znacznej mierze opiera się na podejściu kulturowym. Jak każda praca zespołowa ma ona swój wyznaczony cel ogólny, cele i zadania cząstkowe oraz lidera zespołu i jego członków.

Bezpieczeństwo funkcjonalne pełni jedną z kluczowych ról w procesie zarządzania bezpieczeństwem w cyklu życia systemu technicznego i dotyczy właściwego projektowania oraz późniejszego utrzymywania systemów technicznych związanych z bezpieczeństwem, wykonanych w technologii E/E/PE (elementy elektryczne/elektroniczne/elektroniczne programowalne) realizujących tzw. funkcje bezpieczeństwa SRF (ang. safety related function). W przemyśle procesowym funkcje te nazywa się SIF (ang. safety instrumented functions), a systemy te określa się mianem SIS (ang. safety instrumented system).

Artykuł przedstawia podstawy metodologii oceny ryzyka poważnej awarii przemysłowej będącej adaptacją do warunków polskich metodologii ARAMIS opracowanej w ramach projektu realizowanego w V Programie Ramowym UE. Metodologia zawiera dwa podstawowe elementy: identyfikację referencyjnego scenariusza zdarzeń i identyfikację ryzyka poważnej awarii. Artykuł jest wynikiem realizacji I etapu projektu VI.B.09 „Opracowanie metod i narzędzi zintegrowanego zarządzania ryzykiem zawodowym, społecznym i środowiskowym dla zagrożeń stwarzanych przez awarie przemysłowe” stanowiącego element Programu Wieloletniego „Poprawa bezpieczeństwa i warunków pracy”.

Zarządzanie bezpieczeństwem obejmuje dwa obszary. Jednym z nich jest definiowanie sytuacji związanej z ryzykami pojawiającymi się w związku procesami produkcyjnymi, drugim – wpływanie na ich ograniczenie do poziomu akceptowalnego.

Katastrofy i awarie instalacji przemysłowych, które wydarzyły się w ostatnich latach, sprawiły, że tematyka bezpieczeństwa i niezawodności zakładów zwiększonego ryzyka stała się tematem zainteresowania zarówno osób zaangażowanych bezpośrednio w realizację zadań związanych z budową, eksploatacją czy modernizacją danych obiektów, tj. projektantów, inwestorów, kadry technicznej i użytkowników końcowych, ale również świata polityki czy społeczności lokalnych. W związku z powyższym oczywista wydaje się konieczność szybkiego i skutecznego opracowania bądź aktualizacji istniejących systemów zarządzania bezpieczeństwem w różnych sektorach przemysłu i transportu w celu ograniczenia ryzyka, a następnie utrzymania go na odpowiednio niskim poziomie – zarówno pod względem zapewnienia bezpieczeństwa ludzi, ochrony środowiska lub redukcji strat majątkowych i ekonomicznych, w tym związanych z przestojami produkcyjnymi czy utratą reputacji.

Artykuł przedstawia podstawy metodologii oceny ryzyka poważnej awarii przemysłowej będącej adaptacją do warunków polskich metodologii ARAMIS opracowanej w ramach projektu realizowanego w V Programie Ramowym UE. Metodologia zawiera dwa podstawowe elementy: identyfikację referencyjnego scenariusza zdarzeń i identyfikację ryzyka poważnej awarii. Artykuł jest wynikiem realizacji I etapu projektu VI.B.09 „Opracowanie metod i narzędzi zintegrowanego zarządzania ryzykiem zawodowym, społecznym i środowiskowym dla zagrożeń stwarzanych przez awarie przemysłowe” stanowiącego element Programu Wieloletniego „Poprawa bezpieczeństwa i warunków pracy”.

Prace nad rozwojem eStrażaka – przy zachowaniu dotychczasowej funkcjonalności – podążyły w kierunku systemu zarządzania bezpieczeństwem obiektów przemysłowych i technicznych integrującego bezpieczeństwo we wszystkich jego aspektach w jeden spójny system. W chwili obecnej jest to nadrzędny system monitorujący pracę wszystkich podsystemów związanych z bezpieczeństwem, stanowiący kolejną, niezależną warstwę zabezpieczeń. Znaczące rozszerzenie funkcjonalności systemu wraz ze stworzeniem platformy do zarządzania bezpieczeństwem spowodowało, że nazwa eStrażak przestała trafnie identyfikować wyrób.

W kwietniu 2013 roku opublikowane zostało rozporządzenie Ministra Gospodarki z 28 marca tegoż roku w sprawie bezpieczeństwa i higieny pracy przy urządzeniach energetycznych, które weszło w życie 24 października 2013 r., zastępując poprzednie rozporządzenie w tej sprawie z roku 1999.

Bezpieczeństwo funkcjonalne pełni jedną z kluczowych ról w procesie zarządzania bezpieczeństwem w cyklu życia systemu technicznego i dotyczy właściwego projektowania oraz późniejszego utrzymywania systemów technicznych związanych z bezpieczeństwem, wykonanych w technologii E/E/PE (elementy elektryczne/elektroniczne/elektroniczne programowalne) realizujących tzw. funkcje bezpieczeństwa SRF (ang. safety related function). W przemyśle procesowym funkcje te nazywa się SIF (ang. safety instrumented functions), a systemy te określa się mianem SIS (ang. safety instrumented system).

W pracy przedstawiono problemy związane z awariami spotykanymi w przemyśle chemicznym powodowanymi najczęściej tzw. utratą kontroli termicznej (ang. thermal runaway). Na wstępie przypomniane zostały największe awarie w przemyśle chemicznym oraz wynikające z tych wypadków ogólne uregulowania prawne. Szczegółowo omówiono zjawisko utraty kontroli termicznej w reaktorach chemicznych o działaniu okresowym i półokresowym oraz w zbiornikach chemikaliów. Wskazano metody modelowania tego zjawiska, omówiono wybrane kryterium bezpieczeństwa procesowego oraz metodę wczesnego ostrzegania o stanie układu prowadzącym do utraty kontroli termicznej.