Przerywacz płomienia to urządzenie, które pozwala na przepływ gazu, ale zatrzymuje płomień w celu przeciwdziałania powstawaniu pożaru lub wybuchu. Przerywacze płomienia stosuje się w wielu różnych sytuacjach. Osoba odpowiedzialna za dobór przerywaczy musi wiedzieć, w jaki sposób działają te urządzenia, i jakie są ich ograniczenia. Poniższy artykuł stanowi wprowadzenie do technologii i terminologii przerywaczy płomienia oraz dostępnych na rynku typów produktów.

W artykule pt. „Zarządzanie bezpieczeństwem w aspekcie przeciwdziałania poważnym awariom. Część 2. Problemy badawcze”, opublikowanym w „Magazynie Ex” nr 1/2008 [1] oraz w publikacjach [2, 3] przedstawiono informacje o podjęciu realizacji siedmiu projektów badawczo- rozwojowych dotyczących doskonalenia narzędzi i systemów bezpieczeństwa w odniesieniu do zagrożeń wystąpienia poważnej awarii oraz atmosfery wybuchowej, w koordynowanym przez CIOP-PIB programie wieloletnim pn. „Poprawa bezpieczeństwa i warunków pracy”, ustanowionym na mocy uchwały Rady Ministrów z dnia 3 lipca 2007 r., realizowanym w latach 2008–2010. Poniżej przedstawiono najważniejsze wyniki, osiągnięte w rezultacie realizacji prac wykonanych w latach 2008–2010.

Powszechnie wiadomo, że instalacje nawęglania elektrowni i elektrociepłowni węglowych to miejsca, gdzie występuje zagrożenie wybuchem pyłu. Wprowadzenie w tych zakładach nowego rodzaju paliwa w postaci różnych gatunków biomas spowodowało dodatkowe zróżnicowanie tego zagrożenia i sprawiło, że ocena ryzyka wybuchu pyłu stała się działaniem bardziej złożonym. Artykuł sygnalizuje kilka zagadnień związanych z zagrożeniem wybuchem pyłu w instalacjach nawęglania, jak również w instalacjach podawania biomasy, mających istotny wpływ na to zagrożenie.

Zabezpieczenie stanowisk pracy przed wybuchem jest jednym z warunków do spełnienia wymogów dyrektywy ATEX 137. Zgodnie z tą dyrektywą pracodawca powinien stosować organizacyjne lub techniczne środki ochronne, którymi są: zapobieganie tworzeniu się atmosfery wybuchowej, zapobieganie wystąpieniu zapłonu atmosfery wybuchowej oraz ograniczenie szkodliwego efektu wybuchu w celu zapewnienia ochrony zdrowia i bezpieczeństwa osób pracujących. Ostatni środek można realizować przez zastosowanie odpowiednich systemów ochronnych.

Zabezpieczenie stanowisk pracy przed wybuchem jest jednym z warunków koniecznych do spełnienia wymagań Dyrektywy ATEX 137 przez pracodawcę w celu dostosowania stanowisk pracy. Dyrektywa, jak i stosowne rozporządzenie, określają środki realizacji tego celu. Najbardziej oczywistym sposobem jest zapobieganie: tworzeniu się oraz wystąpieniu zapłonu atmosfery wybuchowej. W rzeczywistości może być to trudne do realizacji w wielu aplikacjach przemysłowych np. w przypadku filtrów czy przenośników kubełkowych. Dlatego, aby spełnić wymagania przepisów prawnych, często niezbędne jest stosowanie dodatkowych urządzeń do minimalizacji skutków lub izolacji wybuchu. Należy zaznaczyć, że wszystkie one powinny być zgodne z inną dyrektywą – ATEX 95.

Celem niniejszego opracowania jest przedstawienie działań prowadzących do zapewnienia właściwego poziomu bezpieczeństwa przeciwwybuchowego zrealizowanych po zdarzeniu awaryjnym przez pracowników PGE GiEK S.A. Oddział Zespół Elektrowni Dolna Odra, w aspekcie wypracowanej metodyki, rozwiązań technicznych i organizacyjnych. Nie jest to jednak wskazywanie jedynych możliwych rozwiązań, ponieważ przedstawione tu elementy są dostosowane do uwarunkowań technologicznych i organizacyjnych Elektrowni Dolna Odra i choć mogą zostać wdrożone w innych elektrowniach lub elektrociepłowniach, to jednak zawsze należy uwzględniać lokalną specyfikę danej instalacji.