Z przestrzeniami zagrożonymi wybuchem mamy do czynienia w wielu rodzajach zakładów przemysłowych i laboratoriów, w których występują gazy palne i/lub pary cieczy palnych, bądź palne pyły. W celu umożliwienia produkcji i pracy należy zapewnić odpowiednie warunki bezpieczeństwa. Jest to związane z zagrożeniem wybuchowym, jak i toksycznym (wiele substancji mogących spowodować zagrożenie wybuchem jest trujących dla ludzi w znacznie niższych stężeniach), stąd też konieczność zastosowania wentylacji pomieszczeń zamkniętych, która ma za zadanie zmniejszenie zagrożenia. Od jej parametrów zależy kategoria i zasięg stref zagrożonych wybuchem. Celem wentylacji jest obniżenie kategorii strefy wybuchowej oraz zmniejszenie jej zasięgu do najmniejszych wymiarów, ewentualnie całkowite jej wyeliminowanie.

Należy brać pod uwagę nie tylko pojedyncze urządzenia znajdujące się w obwodzie iskrobezpiecznym, ale też cały układ połączeń i sprzężeń tych urządzeń, łącznie z kablami podłączeniowymi. Z tego względu norma dla instalacji elektrycznych EN-PN 60079-14 [1] wymaga weryfikacji iskrobezpieczeństwa obwodów iskrobezpiecznych, obejmującej dobór urządzeń pod kątem wzajemnych połączeń i która powinna być przeprowadzana już na etapie planowania i projektowania.

Dyrektywa 9/94/WE (ATEX) jest dyrektywą „nowego podejścia”, zatem towarzyszą jej normy zharmonizowane. Natomiast dyrektywie (ATEX „USER”), jako tzw. dyrektywie BHP, nie towarzyszą normy zharmonizowane. W praktyce wprowadzania norm EN do systemu norm krajowych (PN) pierwszeństwo opracowania polskiej wersji językowej mają normy zharmonizowane.

Na podstawie przepisów prawa pracodawca zobowiązany jest do podjęcia odpowiednich działań organizacyjnych i technicznych zapobiegających powstawaniu atmosfer wybuchowych, występowaniu efektywnych źródeł zapłonu lub zmniejszających skutki wybuchu. Działania te powinny być poprzedzone analizą i oceną ryzyka wybuchowego. Dotychczas brak było odpowiednich metod i narzędzi ułatwiających pracodawcy to trudne zadanie. W Katedrze Inżynierii Bezpieczeństwa Pracy Politechniki Łódzkiej opracowano metodykę półilościowej oceny ryzyka wybuchowego i program komputerowy o nazwie ExAWZ .

Niniejszy artykuł opisuje trzy aplikacje rozproszonych systemów wejść/wyjść automatyki przyjętych w różnych zastosowaniach w przemyśle chemicznym. Pierwsze dwie opisane aplikacje zrealizowane zostały przez firmę Automatic Systems Engineering z Gdańska.

Wraz z rozwojem świadomości zagrożeń wybuchem rozwijały się metody oceny urządzeń w wykonaniu przeciwwybuchowym. Wynikające z badań nad właściwościami wybuchowymi mieszanin gazów metody oceny odpowiednich konstrukcji ewoluowały wraz z rozwijającym się rynkiem urządzeń przeciwwybuchowych. Powstawały odpowiednie przepisy krajowe, zastąpione później normami technicznymi, zawierające konkretyzację wymagań i metod badawczych. Pamiętając, że bezpieczeństwo przeciwwybuchowe wywodzi się z górnictwa, przyjmujemy za rzecz oczywistą, że pierwsze polskie normatywne wymagania techniczne dotyczyły właśnie górnictwa węglowego.

Bezpieczeństwo urządzenia lub systemu oceniać można na podstawie wartości prawdopodobieństwa Pz. Wymagania bezpieczeństwa wyrażone dla odpowiednich kategorii urządzeń w dyrektywie ATEX 100A w sposób jakościowy nie mają bezpośrednio przyporządkowanej wartości miary bezpieczeństwa. Wymaganego dopełnienia można dopatrywać się w stopniowaniu poziomu nienaruszalności bezpieczeństwa SIL.

Pomiar temperatury jest jednym z najszerzej stosowanych pomiarów prowadzonych zarówno w trakcie realizacji procesów technologicznych, jak i w celu kontroli poprawności działania urządzeń i systemów. Realizowany jest wieloma metodami, z wykorzystaniem szerokiej gamy wskaźników i przyrządów. Tak powszechne stosowanie skutkuje również koniecznością prowadzenia pomiarów w miejscach, w których występuje (może wystąpić) mieszanina wybuchowa. W takim przypadku o możliwości wykorzystania danego rozwiązania technicznego decydują nie tylko parametry metrologiczne, ale również specjalne wykonanie przeciwwybuchowe. W poniższym artykule omówiono podstawowe zasady instalowania elektronicznych systemów pomiaru temperatury w przestrzeniach zagrożonych wybuchem.

Jeden błąd w planowaniu bezpieczeństwa przemiałowni w połączeniu z nieuwagą podczas naprawy awarii stał się przyczyną wybuchu pyłu w firmie należącej do BG-Chemie, Heidelberg/Niemcy. Podczas wybuchu poważnemu wypadkowi uległ jeden z pracowników.

W niniejszej publikacji omówiono podstawy formalnoprawne i praktyczne możliwości realizacji ochrony przed elektrycznością statyczną w przestrzeniach zagrożonych wybuchem, w oparciu o wytyczne zawarte w Dyrektywach Unii Europejskiej – „ATEX” oraz wymagania odpowiednich krajowych dokumentów normatywnych.